جوانی بهار عمر و جوان بهترین و مفیدترین قشر جامعه است.جوانان قشر متحرک، فعال و پرشور و نشاط جامعه را تشکیل می‏دهند.آن‏ها با استعدادهای فراوان نشاط بسیار راه‏های سخت و ناهموارپیشرفت را می‏پیمایند و زمام فردای جامعه را به دست می‏گیرند.بدین جهت تمام نظام‏ها و حکومت‏ها روی این قشر عظیم سرمایه گذاری‏می‏کنند. در این راستا انبیاء و معصومان نیز توجه ویژه‏ای به‏جوانان داشته‏اند. در این نوشتار پرتوی از سخنان و سیره امام‏صادق(ع) را در زمینه مربوط به جوانان مطرح نماییم.
الف- جوانان و دین شناسی
یکی از علل فاصله گرفتن جوانان از دین و مسایل مذهبی نا آگاهی‏آن‏ها از دین است. جوانان چون بصیرت و آگاهی کافی از دین‏ندارند، تحت تاثیر تبلیغات سوء دشمنان قرار می‏گیرند. امام‏صادق(ع) به بشیر فرمود:
«لاخیر فی من لا یتفقه من اصحابنا یا بشیر ان الرجل منکم اذا لم‏یستغن بفقهه احتاج الیهم فاذا احتاج الیهم ادخلوه فی باب‏ضلالتهم و هو یعلم‏» (1) ; خیری نیست در آن گروه از اصحاب ما که‏تفقه در دین نمی‏کنند. ای بشیر! اگر یکی از شما به مسایل دینی‏اش‏آشنا نباشد به دیگران محتاج می‏شود و زمانی که به آن‏ها نیازمندشد آن‏ها ناخواسته او را در وادی گمراهی خود وارد می‏سازند.
در این زمان که همه ابزارها و راه‏های انحراف فکری از سوی‏دشمنان دین مهیاست از رسانه‏های صوتی و تصویری گرفته تامطبوعات و کتاب‏های انحرافی و... جوانان با طوفانی از تهاجم‏فرهنگی مواجه‏اند و اگر آمادگی‏های لازم دینی را نداشته باشند دربرابر شبهات و القائات فکری مکاتب و فلسفه‏های مختلف تسلیم‏می‏شوند. امام صادق(ع) عنایت ویژه‏ای به بصیرت و بینش دینی‏جوانان داشت. آن حضرت فرمود: «لواتیت‏بشاب من شباب الشیعه لایتفقه لادبته‏»; اگر به جوانی از جوانان شیعه برخورد کنم که دردین تفقه نمی‏کند او را تاءدیب خواهم کرد.
نیز فرمود: «العامل علی غیر بصیره کالسائر علی غیرالطریق و لایزیده سرعه السیر من الطریق الا بعدا» (2) کسی که بدون آگاهی‏و بینش به دین عمل می‏کند همانند کسی است که از بیراهه می‏رود وتند روی او جز دوری از راه نمی‏افزاید.
نیز فرمود: «انظر لکل من لا یفیدک منفعه فی دینک فلا تعتدن به ولا ترغبن فی صحبته فان کل ماسوی الله تبارک و تعالی مضمحل وخیم‏عاقبته‏»; هرکسی که مفید به حال دین تو نیست‏به او اعتنا مکن وعلاقه‏ای به رقابت‏با او نشان مده. هر آن‏چه غیر الهی است نابودشدنی است و عاقبت ناخوشایندی خواهد داشت. (3)
نیز فرمود:
«بادروا احداثکم بالحدیث قبل ان یسبقکم الیهم المرجئه‏» (4) نوجوانان را با حدیث و فرهنگ اهل‏بیت علیهم السلام آشنا کنید;قبل از آن که مرجئه (5) بر شما سبقت‏بگیرند.
فضیل بن یسار می‏گوید: امام صادق(ع) به شیعیان فرمود:
«احذرو علی شبابکم الغلاه لا یفسدو هم فان الغلاه شر خلق یصغرون‏عظمه الله و یدعون الربوبیه لعبادالله و الله ان الغلاه (6) لشر من الیهود و النصاری والمجوس‏»;جوانانتان را از غلات‏برحذر دارید.مبادا آن‏ها را فاسد کنند. غلات بدترین خلق خداهستند. آن‏ها عظمت‏خدا را کوچک به حساب می‏آورند و ربوبیت رابرای‏بندگان نیز اعتقاد دارند. به خدا قسم! غلات از یهود، نصاری ومجوس بدترند.
امام صادق(ع) به یکی از یارانش فرمود:
«یابن جندب! بلغ معاشر شیعتنا و قل لهم: لا تذهبن بکم المذاهب،فوالله لا تنال و لا یتنا الا بالورع و الاجتهاد فی الدنیا و موساه‏الاخوان فی‏الله‏» (7) ; ای پسرجندب! به شیعیان ما بگو: مواظب‏باشید فرقه‏ها و گروه‏ها شما را منحرف نسازند. به خدا سوگند! هیچ‏کس به جرگه ولایت ما در نمی‏آید، مگر با رعایت پارسایی و تلاش دردنیا و همیاری با برادران دینی.
ب- جوانان و آموزش
امام صادق(ع) فرمود:
«لست احب ان اری الشاب منکم الا غادیا فی حالین: اما عالما اومتعلما» (8) ; دوست ندارم یکی از شما جوانان را ببینم; مگر دریکی از دو حال: یا دانا یا در حال یادگیری و دانش اندوزی.
ج- جوانان و ادب آموزی
امام صادق(ع) فرمود:
«لیس منا من لم یوقر کبیرنا و لم یرحم صغیرنا» (9) ; از مانیست کسی که به بزرگترها احترام و به کوچکترها رحم نکند.
از امام صادق(ع) نقل شده است که هرگزامام حسین(ع) جلوتر ازامام حسن(ع) حرکت نمی‏کرد و اگر آن دو باهم بودند هرگز امام‏حسین(ع) جلوتر از امام حسن(ع) سخن نمی‏گفت. (10)
امام صادق(ع) فرمود:
«جاء رجلان الی النبی شیخا و شابا فتکلم الشاب قبل الشیخ فقال‏النبی الکبیر الکبیر» (11) ; روزی دو نفر که یکی پیر و دیگری‏جوان بود به خدمت پیامبر(ص) مشرف شدند. جوان قبل از پیرمردشروع به سخن کرد. پیامبر(ص) فرمود: بزرگ. بزرگ.
د- جوانان و ازدواج
امام صادق(ع) درباره ازدواج فرمود:
«من تزوج احرز نصف دینه فلیتق الله فی‏النصف الاخر» (12) ; کسی‏که ازدواج کند نیمی از دین خود را به دست آورده است. پس بایددر مورد نصف دیگر از خدا بترسد. نیز فرمود:
«رکعتان یصلیهماالمتزوج افضل من سبعین رکعه یصلیهااعزب‏» (13) ; دو رکعت نمازی که متاءهل می‏خواند برتر است ازهفتاد رکعت نمازی که مجرد می‏خواند.
امام صادق(ع) فرمود: شخصی نزد پدرم آمد و از او سؤال کرد:
فلانی! زن داری یانه؟او گفت: خیر. پدرم فرمود: فلانی! اگر خدادنیا و آنچه که در دنیا است‏به من بدهد و بگوید یک شب بی‏زن‏باش، قبول نمی‏کنم. (14) علی بن رعاب می‏گوید: زراره به خدمت امام صادق(ع) رسید. حضرت ازاو سؤال کرد. ای زراره! آیا ازدواج کرده‏ای؟ زراره پاسخ داد:خیر. حضرت فرمود: چه عاملی موجب ترک ازدواج شما شده است؟ زراره‏عرض کرد: من نمی‏دانم ازدواج با این‏ها (مخالفین) خوب است‏یاخیر؟ حضرت فرمود: پس چگونه صبر می‏کنی و خود را حفظ می‏کنی بااین که جوان هستی؟ زراره عرض کرد: کنیز می‏خرم. حضرت فرمود: چگونه نکاح با کنیزان را خوب می‏دانی؟ زراره عرض کرد: اگر مشکلی‏با آن‏ها داشته باشم آن‏ها را می‏فروشم. حضرت فرمود: از این جهت‏از تو سؤال نمی‏کنم. سؤال من این است که چگونه آن‏ها را برای خودخوب می‏دانی با این که آن‏ها نیز از مخالفین هستند؟ زراره فرمود: آیا امر می‏فرمایید ازدواج کنم؟ فرمود: این مساله به اختیارشماست. (15)
ه- جوانان و تقوا
یکی از خطراتی که جوانان را تهدید می‏کند هوسرانی و بی‏بندوباری‏است و تقوا می‏تواند سدی در برابر هوس‏ها باشد. لذا امام صادق(ع)فرمود:
«یامعشر الاحداث! اتقواالله‏» ای گروه جوانان! از خدابترسید. (16) نیز فرمود: «لاینبغی للمؤمن ان یجلس مجلسا یعصی‏الله فیه و لا یقدر علی تغییره‏» (17) ; سزاوار نیست‏برای مؤمن‏که در مجلسی بنشیند که در آن معصیت می‏شود و نمی‏تواند جلوی آن‏را بگیرد.
و جوانان و قرآن
یکی از عواملی که می‏تواند جوانان را از انحرافات گوناگون حفظنماید ارتباط و انس با قرآن است. امام صادق(ع) در این باره‏فرمود: «من قرء القرآن و هو شاب مؤمن اختلط القرآن بلحمه ودمه‏» (18) ; جوان مومنی که به قرائت قرآن بپردازد قرآن باگوشت و خونش در می‏آمیزد.
ز- جوانان و نماز
یکی از عوامل بازدارنده جوانان از هوس‏ها و آلودگی‏ها نماز است.
نماز در کلمات و سیره امام صادق(ع) جایگاه خاصی دارد. روایات‏نقل شده از آن حضرت در باره نماز به اندازه یک کتاب قطورمی‏باشد. در این جا فقط به یک روایت‏بسنده می‏کنیم. امام صادق(ع)فرمود: «اول ما یحاسب به العبد الصلاه فاءن قبلت قبل سائر علمه‏و ان ردت رد سائر علمه‏» (19) ; اولین عملی که در قیامت موردمحاسبه قرار می‏گیرد نماز است. اگر نماز قبول شود سایر اعمال‏قبول می‏شود و اگر نماز رد شود سایر اعمال نیز رد خواهد شد.
ح ارتباط با جوانان
امام صادق(ع) توجه خاصی در جذب و تربیت جوانان داشتند. هشام‏جوانی بود که محضر امام صادق(ع) را درک کرد و به شکوفایی علمی‏رسید. مفضل ابن عمرو شماری دیگر از جوانان جزو یاران خاص آن‏حضرت بودند. عده‏ای از اهل کوفه برای امام صادق(ع) نامه نوشتندو به آن حضرت گفتند: مفضل ابن عمر که یکی از یاران شماست‏باافراد ناباب و کبوترباز نشست و برخاست می‏کند و با آن‏ها ارتباطدارد. شایسته است که شما به او دستور فرمایید تا از آنان‏کناره‏گیری کند. حضرت نامه‏ای برای مفضل نوشت و زراره، محمدابن‏مسلم و ابوبصیر را مامور رساندن نامه به مفضل کرد. حضرت در آن‏نامه از مفضل خواسته بود تا اشیاء و وسایل بسیاری را برای آن‏حضرت تهیه نموده، به خدمتش ارسال نماید. مفضل پس از خواندن‏نامه، نامه رسانان را از محتوای نامه آگاه ساخت. آن‏ها گفتند:برای ما تهیه آن‏ها مقدور نیست. مفضل آن‏ها را به صبحانه دعوت‏کرد. آن‏ها مشغول خوردن صبحانه شدند. مفضل افرادی را به سراغ‏یاران جوان خود فرستاد. آن‏ها به خدمت مفضل رسیدند. مفضل نامه‏حضرت را به آن‏ها نشان داد. طولی نکشید که آن‏ها همه آنچه را که‏امام خواسته بود فراهم ساخته، تقدیم مفضل کردند. آن گاه مفضل‏رو به حاملان نامه کرد و فرمود: آیا شما می‏خواهید من این‏ها رااز خود دور کنم؟ (20)
___________________________
1- بحارالانوار، ج 1، ص 22; کافی، ج 1، ص‏33.
2- کافی، ج 1، ص‏43; تحف العقول، ص‏269; بحارالانوار، ج 1، ص‏206.
3- میزان الحکمه، ج 5، ص‏306.
4- اصول کافی، ج‏6، ص‏47; وسایل الشیعه، ج 15، ص‏196; مستدرک،ج 2، ص‏353.
5- مرجئه گروه منحرفی در زمان بنی‏امیه بودند که صرف داشتن‏اعتقاد را کافی می‏دانستند و عمل و تکلیف را جزو ایمان به حساب‏نمی‏آوردند. (ر.ک: عدل الهی، ص‏313; در کتاب الفرق بین الفرق‏آمده است: مرجئه مبلغانی داشتند که مردم را به عقاید مرجئه‏دعوت می‏کردند.
6- غلات کسانی هستند که در باره حضرت علی(ع) غلو می‏کنند و اورا رب می‏دانند و معتقدند که مصالح جهان به دست او انجام‏می‏گیرد. آن‏ها برای پنج نفر از یاران آن حضرت چنین ربوبیتی راقائلند. (ر.ک: مجمع البحرین، ص 328.)
7- تحف العقول، ص‏33.
8- بحارالانوار، ج 1، ص‏17.
9- همان، ج 75، ص 138.
10- مشکاه‏الانوار، ص 170.
11- همان، ص 168; ینابیع الحکمه، ج‏3، ص 230.
12- وسایل الشیعه، ج 20، ص‏17.13 همان.
14- اخلاق در خانه، ج 1، ص 54.
15- بحارالانوار، ج 72، ص‏166.
16- میزان الحکمه، ج 4، ص‏273; گفتار فلسفی، (جوان)، ج 1، ص‏66.
17- وسایل الشیعه، ج 11، ص‏503.
18- کافی، ج 4، ص 414; وسایل الشیعه، ج 2، ص 140.
19- وسایل الشیعه، ج‏3، ص 22.
20- معجم رجال الحدیث، ج‏19، ص 325.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: